Pytanie. Czy gmina może wprowadzić zakaz korzystania z wody pochodzącej z wodociągów do podlewania terenów zielonych w czasie suszy?
Odpowiedź. Tak, rada gminy może w formie uchwały ustanowić zakaz podlewania wodą pochodzącą z wodociągu gminnego ogródków, tuneli foliowych, trawników, a nawet upraw rolnych.
Uzasadnienie. Zgodnie z art. 40 ust. 3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 1990 r. Nr 16 poz. 95, ze zm., dalej: usg) w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Należy więc stwierdzić, że w okresie wystąpienia katastrofy naturalnej – suszy – w sytuacji, gdy nie został wprowadzony na danym obszarze stan klęski żywiołowej, gmina może w drodze przepisów porządkowych, na podstawie art. 40 ust. 3 usg, ustanowić zakaz podlewania z wodociągu gminnego, ogródków przydomowych, działkowych, tuneli foliowych oraz trawników i upraw rolnych.
Warto wyjaśnić, że zachowanie bezpieczeństwa publicznego – o którym mowa w art. 40 ust. 3 usg, polega na utrzymaniu nienaruszalności życia, zdrowia, wolności, majątku prawnego wspólnych dóbr, jak np. publicznych urządzeń do zaopatrywania w wodę. Nie ulega wątpliwości, że dostęp do wody, w szczególności w okresie długotrwałej suszy, jest niezbędny dla ochrony zdrowia i życia ludzkiego. W okresie suszy wzrost poboru wody – związany z podlewaniem przydomowych ogródków i terenów zielonych – powoduje znaczne spadki ciśnienia wody. W konsekwencji zwiększonych poborów wody w celu podlewania roślin może dojść do sytuacji, w której gmina nie będzie w stanie zapewnić prawidłowych dostaw dla wszystkich mieszkańców na potrzeby socjalno-bytowe. Organ gminy może podjąć rozstrzygnięcie porządkowe w celu eliminacji takiego zagrożenia.
Trzeba również przypomnieć, że przepis art. 40 ust. 3 usg, określając kompetencje rady gminy w zakresie wydawania przepisów porządkowych, wyraźnie wskazuje, że przepisy takie mogą być wydane, gdy jest to niezbędne dla ochrony wartości (dóbr) wyliczonych w tym przepisie. Normy zawarte w przepisie art. 40 ust. 3 usg nie podlegają wykładni rozszerzającej, ponieważ przepisy porządkowe mogą być wydawane tylko w wyjątkowych, ściśle określonych okolicznościach.
Na koniec warto przytoczyć rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody dolnośląskiego z 6 lipca 2011 r. (NK-N.4131.149.2011.AZ5), w którym – w przeciwieństwie poglądów wyrażonych w orzecznictwie – nie zgodził się on z argumentacją, że spadki ciśnienia wody spowodowane zwiększonym poborem wody stanowią bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia obywateli albo że grożą zakłóceniem porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Wojewoda wskazał, że z istoty przepisów porządkowych wynika, że stanowią one regulację o charakterze wyjątkowym i ostatecznym. Wydaje się je w sytuacjach realnego zagrożenia dla chronionych dóbr, którego nie da się wyeliminować w żaden inny sposób. Realne zagrożenie oznacza sytuację nieprzewidzianą, bezpośrednio zagrażającą jakiemuś dobru i na tyle oczywistą, że podjęcie odpowiednich działań jest nieodzowne np. katastrofa ekologiczna, klęska żywiołowa.
Dominik Krzysztofowicz