W przypadku zdarzenia losowego, jakim jest kradzież samochodu, następuje utrata przedmiotu leasingu. Czy w takim razie zarządca nieruchomości powinien zaliczyć do przychodów całą kwotę otrzymanego odszkodowania GAP jako odszkodowanie dotyczące składnika majątku związanego z prowadzoną działalnością?
Zarządca nieruchomości (opodatkowany na zasadach podatku liniowego) korzystał w ramach umowy leasingu z samochodu osobowego (samochód tradycyjny z napędem silnikowym), którego używał zarówno do celów prywatnych, jak i służbowych. Samochód ten został skradziony. Po stwierdzeniu szkody całkowitej przez ubezpieczyciela AC i OC odszkodowanie zostało wypłacone leasingodawcy. Z kolei odszkodowanie GAP (od utraty wartości pojazdu) zostało wypłacone przelewem przez ubezpieczyciela działającego z ramienia leasingodawcy na konto zarządcy nieruchomości. Samochód nie był środkiem trwałym w firmie. Zarządca nie był właścicielem pojazdu, a jedynie leasingobiorcą, właścicielem pozostawał leasingodawca. Czy zarządca powinien zakwalifikować kwotę odszkodowania z polisy GAP jako przychód?
Zwrotne wydatki
Wyłączenie zawarte w art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2647, ze zm., dalej: ustawa o PIT) odnosi się do kwot uzyskanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, które w istocie stanowią zwrot takich wydatków, które nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Przy czym niezaliczenie danego wydatku do kosztów uzyskania przychodów powinno wynikać bądź z ustawowego wyłączenia tego wydatku z kosztów na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy o PIT, bądź z braku związku poniesionego wydatku z przychodem, o którym mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. Nie może ono zatem być wynikiem dobrowolnego działania podmiotu, nieznajdującego oparcia w obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa.
Zatem skutki podatkowe związane ze zwrotem wydatków są generalnie uzależnione od tego, czy wydatki, które będą zwracane, mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z przepisami, czy też nie. Jeżeli zwracane wydatki będą podlegać zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, wówczas kwota zwrotu powinna podlegać zaliczeniu do przychodów. Natomiast jeżeli zwrot poniesionych wydatków dotyczyć będzie kosztów, które nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, wówczas zwrócone wydatki nie będą dla podatnika przychodem podatkowym.
Literalna wykładnia art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o PIT prowadzi do wniosku, że do przychodów podatkowych zalicza się takie przychody, które w danym momencie są trwałe, definitywne i bezwarunkowe. Do przychodów podatkowych podatnik powinien zaliczyć tylko takie przychody, które są mu należne. Nie będą to zatem jakiekolwiek przychody, lecz przychody, w stosunku do których podatnikowi przysługiwać będzie prawo do ich otrzymania i które stanowić będą jego trwałe przysporzenie majątkowe. Przychodem jest zatem takie przysporzenie majątkowe o charakterze trwałym, które definitywnie powiększa aktywa osoby fizycznej.
Przychody związane z leasingiem
W kontekście analizowanej sprawy warto wskazać, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:
- 25 proc. poniesionych wydatków, z zastrzeżeniem art. 23 ust. 1 pkt 36 ustawy o PIT, z tytułu kosztów używania samochodu osobowego innego niż określony w art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT, na potrzeby prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej – jeżeli samochód osobowy jest wykorzystywany również do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika (zob. art. 23 ust. 1 pkt 46a ustawy o PIT),
- składek na ubezpieczenie samochodu osobowego innego niż określony w art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT, w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 tys. zł pozostaje do wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia (art. 23 ust. 1 pkt 47 ustawy o PIT),
- dotyczących samochodu osobowego opłat wynikających z umowy leasingu, o której mowa w art. 23a pkt 1, umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, z wyjątkiem opłat z tytułu składek na ubezpieczenie samochodu osobowego, w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy (zob. art. 23 ust. 1 pkt 47a ustawy o PIT).
W przypadku gdy opłata, w tym czynsz, z tytułu umowy leasingu, o której mowa w art. 23a pkt 1 ustawy o PIT, umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze została skalkulowana w sposób obejmujący koszty eksploatacji samochodu osobowego, przepis art. 23b ust. 1 pkt 46a ustawy o PIT stosuje się do tej części opłaty, która obejmuje koszty eksploatacji samochodu osobowego (art. 23 ust. 3b ustawy o PIT).
Poniesione wydatki, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 46 i 46a ustawy o PIT, oraz kwota, o której mowa w art. 23 ust. 1 pkt 47a ustawy o PIT, obejmują także podatek od towarów i usług, który zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego, oraz naliczony podatek od towarów i usług, w tej części, w jakiej zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług (art. 23 ust. 5a ustawy o PIT).
W przypadku samochodu osobowego oddanego do używania na podstawie umowy leasingu, o której mowa w art. 23a pkt 1 ustawy o PIT, ograniczenie, o którym mowa w art. 23 ust. 1 pkt 47a ustawy o PIT, stosuje się do tej części opłaty, która stanowi spłatę wartości samochodu osobowego (art. 23 ust. 5c ustawy o PIT). Zatem limit 150 tys. zł ma zastosowanie do tej części opłaty, która stanowi spłatę wartości samochodu osobowego – części kapitałowej raty leasingowej.
Kwalifikacja odszkodowania GAP
W analizowanej sprawie przedmiotowy samochód był objęty ubezpieczeniem GAP (od utraty wartości pojazdu), z którego zarządca nieruchomości otrzymał odszkodowanie bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. Jeżeli w przypadku zdarzenia losowego – kradzieży samochodu – następuje utrata przedmiotu leasingu, to korzystający (leasingobiorca) powinien zaliczyć do przychodów całą kwotę otrzymanego odszkodowania GAP jako odszkodowanie dotyczące składnika majątku związanego z prowadzoną działalnością. Zatem otrzymana przez zarządcę nieruchomości kwota odszkodowania GAP bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń, na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o PIT, podlega zaliczeniu do przychodów jako otrzymane odszkodowanie za szkodę dotyczącą składnika majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Marcin Szymankiewicz
doradca podatkowy