Prawie każdy przedsiębiorca na pewnym etapie prowadzenia działalności gospodarczej podejmuje decyzję np. o zakupie samochodu osobowego. Kiedy dokona wyboru odpowiedniego auta, pojawia się pytanie o odpowiednią formę jego finansowania: leasing operacyjny, leasing finansowy oraz najem. Co będzie optymalne pod kątem podatkowym?
Na wstępie warto dodać, że nazwy „leasing operacyjny” oraz „leasing finansowy” są jedynie pojęciami potocznymi, a zatem nie występują one wprost w przepisach podatkowych.
Moje opracowanie będzie opierało się na regulacjach wynikających z Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1509 z zm., dalej: ustawa o PIT). Regulacje te są właściwe np. dla przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. Niemniej, odpowiednie zapisy są zawarte również w ustawie o CIT, która będzie miała zastosowanie np. do zarządcy prowadzącego swój biznes w formie spółki z o.o.
Pojęcie leasing
Przez umowę leasingu należy rozumieć umowę nazwaną w kodeksie cywilnym, a także każdą inną umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana „finansującym”, oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie, zwanej „korzystającym”, podlegające amortyzacji środki trwałe (…) (art. 23a pkt 1 ustawy o PIT).
Leasing operacyjny
Z nieoficjalnych danych wynika, że przedsiębiorcy najczęściej korzystają właśnie z tej opcji przy nabywaniu własnego auta.
Czym właściwie jest leasing operacyjny?
Aby uznać dany typ umowy za umowę leasingu operacyjnego, konieczne jest spełnienie łącznie określonych poniżej warunków. Wtedy też opłaty ustalone w umowie leasingu ponoszone przez korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania środków trwałych stanowią przychód finansującego i odpowiednio koszty uzyskania przychodów (dalej: KUP) u korzystającego, (…).
- Umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym nie jest osoba wymieniona w pkt 2, została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji, jeżeli przedmiotem umowy leasingu są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome (np. samochód)(…).
Wynika z tego, że leasing środka trwałego (samochodu) ze stawką amortyzacji 20%, musi trwać minimum 2 lata.
- Umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, została zawarta na czas oznaczony (tzw. leasing konsumencki).
- Suma ustalonych opłat w umowie leasingu,(…), pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych (np. samochodu) (…), a w przypadku zawarcia przez finansującego następnej umowy leasingu środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej będących uprzednio przedmiotem takiej umowy odpowiada co najmniej jego wartości rynkowej z dnia zawarcia następnej umowy leasingu (…)(art. 23b ust. 1 ustawy o PIT).
Innymi słowy, suma poniesionych przez nas opłat wynikających np. z raty leasingowej musi odpowiadać co najmniej wartości kupowanego auta.
W leasingu operacyjnym KUP stanowić będzie m.in. czynsz inicjalny (pierwsza wpłata), wszystkie raty leasingowe oraz kwota wykupu. Podatek VAT doliczany i płacony jest niejako proporcjonalnie wraz z każdą z tych opłat. Leasingobiorca natomiast nie może amortyzować środka trwałego będącego przedmiotem umowy, wynika to z faktu, że przy leasingu operacyjnym auto nie jest własnością przedsiębiorcy i nie stanowi jego środka trwałego podlegającego amortyzacji.
Należy przy tym mieć na względzie, że opłaty ustalone w umowie leasingu operacyjnego są dla przedsiębiorcy kosztem w całości, ale do obecnego limitu tj. kwoty 150 tys. złotych.
Leasing finansowy
Aby móc uznać określoną umowę za umowę leasingu finansowego na gruncie podatkowym, konieczne jest łączne spełnienie poniższych przesłanek.
- Umowa leasingu została zawarta na czas oznaczony.
Przy czym bez znaczenia pozostaje jej okres, przepisy nie określają jaki powinien być czas trwania umowy, zatem możliwe jest zawarcie jej na dowolny oznaczony czas np. 6 miesięcy.
- Suma ustalonych w umowie leasingu opłat, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, a w przypadku zawarcia przez finansującego następnej umowy leasingu środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej będących uprzednio przedmiotem takiej umowy odpowiada co najmniej jego wartości rynkowej z dnia zawarcia następnej umowy leasingu (…)
Analogicznie suma ustalonych w umowie opłat np. raty leasingowe, muszą odpowiadać co najmniej wartości auta.
- Umowa zawiera postanowienie, że w podstawowym okresie umowy leasingu (wariantowo):
- odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający, w przypadku jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą albo,
- finansujący rezygnuje z dokonywania odpisów amortyzacyjnych, w przypadku gdy korzystającym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej (art. ustawy o PIT).
Z powyższego wynika m.in., że po stronie korzystającego (przedsiębiorcy/zarządcy nieruchomością) KUP stanowić będzie jedynie część odsetkowa rat leasingowych.
Co więcej, przedmiot leasingu zostanie zaliczony do składników majątkowych leasingobiorcy, więc w przeciwieństwie jak w leasingu operacyjnego, to na nim spoczywa obowiązek dokonywania odpisów amortyzacyjnych.
Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że dla celów podatku VAT, leasing finansowy uznawany jest za dostawę towarów. Do dostawy towarów dochodzi w momencie wydania przedmiotu leasingu korzystającemu, który jest nabywcą towaru. W konsekwencji prowadzi to do obowiązku zapłaty całości podatku VAT od rat leasingowych z góry za cały czas trwania umowy leasingu.
Warto wspomnieć, że klient staje się właścicielem przedmiotu leasingu automatycznie po wpłacie ostatniej raty.
Umowa najmu samochodu osobowego w kosztach firmowych
Choć taka forma może wydawać się kusząca z uwagi na choćby minimalne zaangażowanie korzystającego w utrzymanie auta, to niesie ona za sobą pewne konsekwencje podatkowe.
Oczywiście cała rata za wynajem samochodu stanowi KUP przedsiębiorcy (znów należy pamiętać o limicie 150 tys. złotych), natomiast jeśli chodzi o wydatki eksploatacyjne, to w przypadku umów najmu konieczne jest prowadzenie tzw. kilometrówki, aby móc zaliczać w KUP wydatki np. na paliwo.
Co do zasady najem długoterminowy należy rozliczać kilometrówką, ograniczenie to nie ma jednak zastosowania do raty za najem.
Kilometrówka ma jednak wpływ na zaliczenie w KUP wydatków eksploatacyjnych takich jak np. paliwo, olej, płyn do spryskiwaczy.
Nie sposób zasugerować którąś z opcji, o wyborze powinny decydować m.in. aspekty podatkowe, rachunkowo-księgowe, czy też jakiekolwiek inne związane z działalnością przedsiębiorcy, które mogą mieć dla niego znaczenie. Każde przedsiębiorstwo jest inne i ma swoje potrzeby. Tak samo jak każda z form finansowania ma swoje zalety, jak i wady. Tylko analiza potrzeb danego przedsiębiorcy i możliwość najszerszego zrealizowania ich za pomocą jednej z opcji finansowania powinno być podstawą do podjęcia decyzji.
Rafał Polit
konsultant podatkowy